#SomosSereas

Estudou un ciclo de técnico de farmacia, pero non continúa a súa formación, xa que con 18 anos se queda embarazada e comeza a traballar na hostalería, nun sector no que resulta moi difícil conciliar, así que, ao crecer o seu fillo apúntase nunha ETT, e aí entra en contacto coa industria do mar.  

Unha fábrica de conservas de peixe demandaba persoal eventual por un aumento de produción puntual. María empezou limpando peixe nun grupo maioritariamente feminino con algúns homes que tamén aprenderon, como ela, a limpar peixe, abrilo, pelalo baixo supervisión das delegadas de liña… Despois, un psicólogo de RRHH da empresa entrevistouna por se a necesitaban noutra sección ligada á súa formación e coñecementos.   Aos poucos días levárona a realizar tarefas de supervisión para revisar que o peixe estivera en moi boas condicións, sen espiñas, sen sangue e sen pel e separar a ventresca, do lombo, as migas… ía todo seleccionado para pesalo e rexistralo no ordenador e facer os palés. Ao pouco tempo foron repartindo as persoas da liña específica de aprendizaxe ás diferentes plantas de elaboración. Entón a enviaron ao despaletizado e á nave de empacado manual, segundo María “só era botar latas ás máquinas, pero para o que hai que ter moita habilidade para que non se caian ao chan, xa que habería que refugallalas”. Unha vez cuberta esa baixa lle tocou cubrir a da delegada de liña de empacado, e tivo que aprender de cero. Para ela, poñerse á fronte do ordenador e do control era unha tarefa de gran responsabilidade sendo eventual e nova. No grupo había moita xente veterana e poñerse a cargo de vinte ou trinta mulleres que saben perfectamente o que teñen que facer… foi un gran reto. Posteriormente, lle deron a posibilidade de ir á oficina de peche, e aos vinte días a chamaron para cubrir unha baixa no laboratorio. A María lle gustou moitísimo formar parte dun laboratorio, máis acorde co ciclo que estudou, ademáis coñece perfectamente o traballo nunha planta de elaboración e a súa conexión co laboratorio, un traballo moi sistemático, pero á vez diferente ao da fábrica. A industria do mar é máis complexa do que parece e o laboratorio é o corazón para que todo saia ben, se a engrenaxe do laboratorio non funciona os problemas en fábrica son moi importantes.

Cando termina de cubrir esta baixa, María foi ao desemprego. É a cabeza de familia, matriz e sustento da súa casa, o salario global, máis a distancia en quilómetros a percorrer ata a fábrica, a pesar da menor estabilidade…compensa. María ten soños e esperanzas de traballar nun posto que lle guste e que lle achegue estabilidade emocional, laboral e económica, xa que conta cunha gran experiencia de vida, e de carácter positivo e sensible.

Para María, a conserva de peixe é unha obra de arte.  Non todo o mundo vale para empacar con esa destreza e en tan pouco tempo.  As mulleres aprenden unhas doutras e as que adquiren o dito nivel son mulleres de máis de cincuenta, son verdadeiras mestras. 

María, actualmente traballa na conserva.

Antes del cierre de la emblemática firma, Lucrecia llevaba en la cabeza un proyecto familiar muy vinculado también a su vocación de veterinaria; una granja-escuela que todavía continúa; la Granja Kiriko. Cuando le ofrecieron capitanear el proyecto de Real Conservera, un referente en el sector de alta gama iba a cumplir 50 años y no se lo pensó. En toda esta etapa al frente de la fábrica conservera, Lucrecia reivindica una formación profesional específica que apoye el trabajo de las mujeres que empacan a mano las conservas; una obra de orfebrería, un trabajo que es un arte.

Orgullosa, comenta que estudou no Colexio Mezquita e logo cursou estudos de comercio, labores, corte e confección. Veu parar na ribeira de Vigo porque ía axudar a seu pai, ao que sempre estivo moi unida; almorzaba con el cando tiña vacacións, ou recollía peixe que lle ofrecían os armadores do porto e que ela levaba moi agradecida para comer na casa coa familia.

Única muller de tres irmáns, comezou a traballar en Frigoríficos de Vigo, empresa constituída a principios dos anos 40, grazas a un dos seus irmáns, que era xefe de persoal. Marujita suplía o cobrador da empresa nos meses de agosto, cando este marchaba de vacacións, ata que, cando se xubilou, ela ocupou o seu posto: foi o 2 de agosto de 1980, e ata hoxe, que con 88 anos, continúa de alta como traballadora. Como ela di, «levo toda a vida vendo a vida do peixe».

Daquela, conta, o xeo vendíase en barras e ela emitía vales que logo se facturaban mensualmente. Hoxe en día, emite tíckets no que ela chama «a pantalla panorámica», e o xeo véndese principalmente en escamas para os buques de Gran Sol, panaderías, empresas e almacéns.

Lembra con nostalxia a antiga lonxa, onde hoxe está Casa Botas e Pescados Maravilla, «era preciosa», con moitísimas especies e moitísima boa xente, nunha época de abundante pesca de castañeta, bonito, ollomol e sardiña.

Actualmente, de luns a venres, un dos seus compañeiros recóllea ás 7:30 da mañá e, despois de almorzar en Paulino, comeza a súa xornada laboral no Porto. Afeccionada á calceta e incondicional do Celta de Vigo, Marujita segue sendo unha compañeira exemplar e unha figura emblemática e respectada no Berbés; alí, quen a coñece destaca a súa cabeza para os números e a súa gran capacidade para cobrar e lembrar «quen paga ben e quen non».

Non esqueceu nin esquecerá xamais a moitas persoas coas que se relacionou durante toda a súa vida: José Nogueira, Javier Irala, Jose Antonio Llorca  e Darío Iglesias, os seus xefes; e outros como Julito Vieira, José Pereira, Claudino, Julián Trapero, os Chuvias, Luís «o cobrador de Coroa», Pepe Luras, Amable Polo, Brea, Aquilino Álvarez, Ramallo, Peón, Serafín, Moncho, Carlos Losada, Eladio, Suso, José Antonio, Longas, Cidrás, José Ramón, Bernardo Landriz, Ramiro Gordejuela, Antonio Graña, Manuel Vieira, Ángel Molares, Manuel Pérez, Reinaldo…

Sempre traballou entre homes e sempre se sentiu moi querida no Porto, onde foron e son unha gran familia.

Marujita converteuse nunha das persoas máis queridas e coñecidas do Porto de Vigo, e desde o 2005 a rúa máis grande do Berbés leva o seu nome.

Rita naceu na Guarda en 1953. Filla de mariñeiro e redeira, medrou entre redes. Desde ben cativa enchía as agullas de fío para os aparellos da casa, e con 12 anos xa traballaba nas “chabolas”, os locais que os armadores tiñan no peirao e onde elas reparaban e armaban os aparellos. Cando Rita empezou, as redes aínda eran de algodón e o traballo, se cadra, máis duro e esixente.

Como curiosidade contan que, antigamente, as redes da Guarda levaban gravado un código de propiedade consensuado polos mariñeiros guardeses para diferenciar os aparellos duns e doutros. Non existen máquinas industriais que dean reparado e armado as redes da frota, así que o seu traballo está moi pouco recoñecido e valorado para o importante que é. Todas coinciden en que o mellor é traballar xuntas, animarse, apoiarse e rir. Daquela, o peor é cando teñen que traballar soas. Ningunha entende de horarios, “se hai traballo hai que sacalo”, e dálles moita mágoa ver que o seu oficio non ten continuidade porque non hai quen se interese en aprendelo. Non saben o que sucederá cando elas falten.

Marina é guardesa, nada en 1961. Coma as demais, é filla de redeira e mariñeiro e leva no oficio desde que tiña 14 anos. Fala con entusiasmo da súa profesión e dos seus logros, e conta xovial que, de vez en cando, ao remataren un traballo difícil ou que esixe moito tempo e dedicación, como as redes do cerco, fan un «botafora», que consiste nunha pequena celebración onde a comida e as risas están sempre presentes.

Como curiosidade contan que, antigamente, as redes da Guarda levaban gravado un código de propiedade consensuado polos mariñeiros guardeses para diferenciar os aparellos duns e doutros. Non existen máquinas industriais que dean reparado e armado as redes da frota, así que o seu traballo está moi pouco recoñecido e valorado para o importante que é. Todas coinciden en que o mellor é traballar xuntas, animarse, apoiarse e rir. Daquela, o peor é cando teñen que traballar soas. Ningunha entende de horarios, “se hai traballo hai que sacalo”, e dálles moita mágoa ver que o seu oficio non ten continuidade porque non hai quen se interese en aprendelo. Non saben o que sucederá cando elas falten.

Incansables – As Redeiras da Guarda

Temendo polo seu oficio

Carmiña e Manoli naceron na Guarda en 1961 e en 1963. Fillas, tamén, de redeira e mariñeiro, xa traballaban aos 12 anos nas chabolas. Coma as demais, medraron entre redes. A familia era grande e elas contribuían á economía da casa traballando de redeiras desde noviñas. Carmiña ausentouse unha época para dedicarse a outro oficio e á familia, pero cando se constituíu a Asociación decidiu apostar pola conservación da súa profesión. De Manoli, as súas compañeiras destacan que, desde que se creou a Asociación, foi e é a mellor secretaria que podían ter. Son conscientes de que moitas familias dependen do seu traballo para saír ao mar.

Como curiosidade contan que, antigamente, as redes da Guarda levaban gravado un código de propiedade consensuado polos mariñeiros guardeses para diferenciar os aparellos duns e doutros. Non existen máquinas industriais que dean reparado e armado as redes da frota, así que o seu traballo está moi pouco recoñecido e valorado para o importante que é. Todas coinciden en que o mellor é traballar xuntas, animarse, apoiarse e rir. Daquela, o peor é cando teñen que traballar soas. Ningunha entende de horarios, “se hai traballo hai que sacalo”, e dálles moita mágoa ver que o seu oficio non ten continuidade porque non hai quen se interese en aprendelo. Non saben o que sucederá cando elas falten.

Incansables – As Redeiras da Guarda

Temendo polo seu oficio

Lidia é a máis nova de todas, naceu en 1981 na Guarda, e a máis preocupada pola falta de remuda no oficio, que tamén lle vén de familia. Aínda que exerceu outros traballos, sempre sentiu curiosidade por esta profesión. Conta como anécdota que, cando unha lavandeira se coa voando na nave, sempre lles chega unha boa xeira de traballo e xa non sabe, di rindo, se é bo ou malo que volva a visitalas.

Como curiosidade contan que, antigamente, as redes da Guarda levaban gravado un código de propiedade consensuado polos mariñeiros guardeses para diferenciar os aparellos duns e doutros. Non existen máquinas industriais que dean reparado e armado as redes da frota, así que o seu traballo está moi pouco recoñecido e valorado para o importante que é. Todas coinciden en que o mellor é traballar xuntas, animarse, apoiarse e rir. Daquela, o peor é cando teñen que traballar soas. Ningunha entende de horarios, “se hai traballo hai que sacalo”, e dálles moita mágoa ver que o seu oficio non ten continuidade porque non hai quen se interese en aprendelo. Non saben o que sucederá cando elas falten.

A la edad e 26 años ya tenía un puesto en Mercado del Calvario. Su actividad empezaba a las 4:30 h. de la madrugada para comprar el pescado en el Berbés, volvía el mercado a las 7:00h.  para vender cariocas, rapante, jureles, pulpo, choco…sin apenas saber leer y escribir las cuentas no se le escapaban, y tampoco el regateo para conseguir el mejor precio. Se jubiló con 91 años en 2022

¡Toda una vida!, Chicha es muy querida en su puesto de la plaza del Calvario.

En una época, los hombres las hacían trabajar a bordo; y llegó a manejar cajas de madera, que pesaban muchísimo cuando se empapaban de agua, rompían y caía el pescado. Recuerda que fue muy feliz trabajando, porque lo compaginaba muy bien con las tareas de la casa y el cuidado de sus cuatro hijas. Se jubiló hace cuatro años y reconoce,
entre sonrisas, que aún bueno es que está jubilada porque mucho más no iba a aguantar.

Ahora, cuando pasa por la rotonda del Berbés, le dice adiós con la mano al edificio de la lonja donde tantos años trabajó.

Su hija, Loli Couso, empezó cómo clasificadora acompañando a su madre y forma parte de las mujeres socias de COTRASVI. Recuerda ir de pequeña con su madre y su padre al Berbés para ver qué barcos había en el puerto y si tenían que trabajar ese día. Los domingos son los días más duros de trabajo porque es cuando más barcos hay y a veces tienen que doblar turnos. Como todas las demás, considera que lo más duro es la manipulación de pesos y el frío. Le gusta muchísimo su trabajo, y “cuando lo coges con humor y con buenos compañeros y buenas compañeras, se lleva mejor”.